پوکی استخوان چیست و مکمل چه تاثیری در پیشگیری آن دارد؟
پوکی استخوان یعنی اینکه استخوان ها به دلیل کاهش شدید تراکم استخوانی، شکننده تر می شوند. در این عارضه، بافت متراکم استخوان ها تبدیل به بافت اسفنجی میشود و تراکم استخوان ها به دلیل ایجاد حفره در آنها، کاهش می یابد. این اتفاق باعث می شود که استخوان ها مستعد شکستگی و ترک خوردگی شوند.
پوکی استخوان چیست و مکمل چه تاثیری در پیشگیری آن دارد؟
پوکی استخوان زمانی اتفاق می افتد که تراکم توده استخوانی کاهش یافته و بافت متراکم استخوان، جای خود را به بافت اسفنجی و غیر متراکم داده باشد. استفاده از مکمل ها می‌تواند از بروز این مشکل جلوگیری کرده و یا این بیماری را بهبود ببخشد.
پوکی استخوان و علل آن
استخوان ها سیستم اسکلتی بدن را تشکیل می دهند و ساختارهایی هستند که حاوی مقادیر زیادی کلسیم می‌باشند. در استخوان های سالم و جوان، ساختاری متشکل از مواد معدنیِ متصل به فیبرهای کلاژن قوی و نمک های کلسیم وجود دارد. با افزایش سن، طبیعی است که این ساختار قدرت خود را از دست داده و ضعیف و ناپایدار شود. پوکی استخوان یعنی اینکه استخوان ها به دلیل کاهش شدید تراکم استخوانی، شکننده تر می شوند. در این عارضه، بافت متراکم استخوان ها تبدیل به بافت اسفنجی میشود و تراکم استخوان ها به دلیل ایجاد حفره در آنها، کاهش می یابد. این اتفاق باعث می شود که استخوان ها مستعد شکستگی و ترک خوردگی شوند. در واقع تشکیل استخوان در دوران نوزادی و کودکی به سرعت اتفاق می افتد. در اواخر ۲۰ سالگی، هنگامی که دوره نوجوانی به پایان می رسد، تشکیل استخوان تقریباً متوقف شده و جای خود را به تخریب استخوان می‌دهد. از این لحظه به بعد ، تراکم توده استخوانی و سلامت استخوان باید با مصرف کلسیم و ویتامین D و برخی مکمل ها حفظ شود تا با افزایش سن، تخریب استخوان ها به تاخیر بیفتد. افزایش سن و رژیم غذایی نامتعادل، دست به دست هم می‌دهند تا تراکم بافت استخوانی را کاهش دهند و این مسئله باعث ایجاد حالتی به نام پوکی استخوان میشود. پوکی استخوان اگرچه در مراحل اولیه، مشکلات اساسی ایجاد نمی کند اما با افزایش سن ممکن است باعث آسیب به سیستم اسکلتی شود. استخوان هایی که شکستگی ناشی از پوکی استخوان در آنها شایع تر است استخوان های مچ، ستون فقرات و لگن هستند. میزان ابتلا به پوکی استخوان با افزایش سن افزایش می یابد و احتمال بروز آن در زنان بیشتر از مردان است. موثرترین راه این است که این بیماری در دوره اولیه با اسکن های معمول، تشخیص داده شود و روش های درمانی لازم اعمال شوند.
برخی از عوامل خطرساز در بروز پوکی استخوان به شرح زیر هستند:
- مصرف ناکافی کلسیم، فسفر و ویتامین D
- در بانوان، در دوران پس از یائسگی
- افزایش سن
- زمینه ژنتیکی
- پایین بودن میزان هورمون‌های جنسی
- اختلالات هورمون های تیروئید
- برداشتن تخمدان ها در دوران قبل از یائسگی
- بیماری‌های غده فوق کلیوی
- استفاده از داروهای حاوی استروئید
- سیگار کشیدن و مصرف الکل
- شیوه زندگی کم تحرک
انواع مکمل استخوان و تاثیر آن بر پوکی استخوان
برای درمان یا پیشگیری در آن دسته از افرادی که تراکم استخوان هایشان در حال کاهش است و یا در مراحل اولیه پوکی استخوان هستند و احتمال شکستگی استخوان در آنها کمتر است، از یک رژیم غذایی سالم، همراه با مکمل استخوان حاوی ویتامین و مواد معدنی استفاده میشود.
انواعی از مکمل استخوان می تواند تخریب ایجاد شده در دوره پوکی استخوان را کاهش داده و متعادل کند. چنین داروهایی مطابق با گروه سنی افراد استفاده می شوند. با این حال، درمان دارویی به تنهایی کافی نیست و باید تمرینات ورزشی منظم را به برنامه درمانی اضافه کرد. اولین گزینه دیگری که برای درمان استفاده می شود داروهای آنتی بادی مونوکلونال است. این‌ها داروهایی هستند که هر ۶ ماه به صورت زیر جلدی تجویز می شوند و از آنجا که قطع دارو ممکن است عوارضی ایجاد کند، باید در بیمارانی که می توانند به مدت طولانی از این دارو استفاده کنند، به کار گرفته شود. درمان های مرتبط با هورمون نیز از جمله روش هایی هستند که می توانند برای درمان پوکی استخوان استفاده شوند. مکمل های استروژن، که بلافاصله پس از یائسگی استفاده می شوند، می توانند تاثیرات مثبتی بر حفظ توده استخوانی زنان داشته باشند اما این در حالی است که استفاده از داروهای حاوی استروژن، خطر ابتلا به سرطان های سینه و آندومتر، اختلالات انعقادی خون و بیماری های قلبی را افزایش می‌دهند. بنابراین در بیمارانی با تراکم استخوانی پایین در دوران پیش از یائسگی، و کسانی که مبتلا به استعداد ژنتیکی برای پوکی استخوان هستند، با توجه به رابطه سود و زیان، استفاده از داروهای حاوی “رالوکسیفن” که از تاثیرات مثبت استروژن بر تشکیل استخوان تقلید می کند می‌توان استفاده کرد. درمان های جایگزین تستوسترون برای مردان نیز از جمله درمان های پوکی استخوان مرتبط با هورمون هستند. بیس فسفونات ها متداول ترین نوع مکمل استخوان در بیمارانی هستند که در معرض خطر بالای شکستگی استخوان ها قرار دارند. مشتقات وریدی این دارو برای بیمارانی که دچار عوارض دارویی می‌شوند، استفاده میشود.
البته به طور کل، مکمل های درمان پوکی استخوان به سه دسته تقسیم می‌شوند که در زیر به آنها پرداخته‌ایم:
- داروهایی که از تحلیل استخوان جلوگیری می‌کنند: اتیدرونات ، آلندرونات ، ریسدرونات ، رالوکسیفن ، کلسی تونین ، زولدرونیک اسید.
- داروهایی که باعث افزایش تشکیل استخوان می شوند: مشتقات ویتامین D ، فلورید ، پاراتورمون.
- داروهایی که از تخریب استخوان جلوگیری کرده و تشکیل استخوان را افزایش می‌دهند: استروژن ، رانولید استرانسیوم.
با استفاده از روش درمانی مناسب، می توان خطر شکستگی در اثر پوکی استخوان را تا ۶۰ درصد کاهش داد.
درد مفاصل و علت های آن
اگرچه درد مفاصل بیشتر در افراد مسن شایع است، اما ممکن است افراد جوان نیز با آن مواجه شوند. درد مفاصل که همچون پوکی استخوان، با افزایش سن ظاهر می شود، معمولاً به دلیل کاهش مایع مفصلی یا تخریب بافت غضروف است. چاقی، کارکرد بیش حد از مفاصل، آسیب ها و ضربه های شدید و برخی بیماری‌ها و فعالیت‌های سنگین و شدید ورزشی می تواند منجر به آسیب و درد مفاصل شود. البته به ندرت ممکن است که این درد ناشی از فشار های روحی و روانی باشد. در فعالیت های روزانه، بدن با کمک مفاصل، تعادل لازم را تأمین می کند. درد در مفاصل، انجام فعالیت های روزانه و کار کردن را مشکل می کند. به همین دلیل، علت آن هر چه که باشد، درد مفاصل روی روند زندگی بسیار تاثیر می گذارد و باید در اسرع وقت درمان شود.
علائم شایع مرتبط با درد مفاصل عبارتند از:
- تورم در مفاصل
- قرمزی و سفتی در سطح پوستی که مفاصل را می پوشاند
- اختلالات مختلف حرکتی به دلیل درد مفاصل
- مشکل در حرکت دادن مفصل
همچنین اصلی ترین علل درد مفاصل را می توان به شرح زیر لیست کرد:
- نکروز شبکیه (مرگ بافت استخوانی به دلیل محدودیت جریان خون)
- سرطان استخوان
- شکستگی و دررفتگی استخوان
- التهاب مفاصل
- فیبرومیالژیا
- آرتریت گنوکوکی
- نقرس
- کم کاری تیروئید
- سرطان خون
- لوپوس اریتماتوز سیستمیک (بیماری لوپوس)
- بیماری لایم
- استئومیلیت (عفونت استخوان)
- بیماری پاژه استخوانی
- تب روماتیسمی
- آرتریت روماتوئید (بیماری التهابی مفصل)
- راشیتیسم
- پیچ خوردگی مفصل
برای درمان درد مفاصل هم درست مثل پوکی استخوان، می توان از مکمل های مخصوص استفاده کرد. مصرف دارو های مکمل مختلف از جمله مکمل های حاوی ویتامین D و کلسیم، برنامه‌های فیزیوتراپی، کنترل وزن، ورزش منظم و حتی گاهی چشمه های آب گرم جزء موارد توصیه شده هستند.
PRP مفاصل چیست؟
PRP مفاصل نوعی درمان است که با تزریق ماده ای که از خون خود فرد به دست می آید انجام میشود. در درمان PRP مفاصل که حدود ۳۰-۴۰ دقیقه طول می کشد، ماده تزریق شده، پلاسمای غنی شده با پلاکت است. پلاسما جزئی از خون می‌باشد که حاوی قطعه های سلولی خاصی به نام پلاکت و سایر عوامل و پروتئین هاست. پروتئین های مختلف موجود در پلاسما باعث رشد سلول ها می شوند. با جداسازی پلاسما از خون به روش سانتریفیوژ در محیطی استریل، محققان یک جزء خونی به نام PRP به دست آوردند که تزریق آن به بافت های آسیب دیده باعث رشد سلول های جدید و سالم در بدن می شود. در واقع پلاکت ها به عنوان یک مخزن طبیعی برای عوامل رشد مورد نیاز در ترمیم بافت های آسیب دیده عمل می کنند. عوامل رشد ترشح شده از پلاکت ها با افزایش تولید کلاژن و بیان ژن و تولید پروتئین در سلول های بنیادی تاندون باعث ترمیم بافت می شوند. این عوامل رشد همچنین جریان خون را تسریع کرده و غضروف ها را محکم و در عین حال انعطاف پذیرتر می کنند و به این ترتیب، PRP باعث بهبود در بافت آسیب دیده می شود. از روش PRP مفاصل می‌توان برای درمان آسیب های رباط زانو، آرتروز، صدمات عضلانی، آسیب های ورزشی، ترمیم غضروف و غیره استفاده کرد. هیچ دستورالعملی برای تعداد دفعات استفاده از PRP مفاصل وجود ندارد. در برخی موارد یک بار مصرف کافی است و بسته به نیاز بیمار، می توان آن را در فواصل ۲ یا ۳ هفته تکرار کرد.
